Depresja stała się jedną z chorób cywilizacyjnych, a obecnie wyraźnie wzrosła ilość nastolatków z zaburzeniami depresyjnymi. Ważną umiejętnością rodzica staje się więc wrażliwość na ewentualne objawy – szybkie ich zauważanie i podjęcie niezbędnych działań.
MOŻLIWE OBJAWY DEPRESJI U NASTOLATKÓW:
- drażliwy nastrój,
- wrogość wobec bliskich,
- postępujące izolowanie się – zamykanie się we własnym pokoju,
- odmowa uczęszczania do szkoły,
- wycofanie z zabaw i zainteresowań,
- nadmierna wrażliwość na odrzucenie społeczne,
- zaniedbywanie obowiązków,
- wzrost lub zauważalna utrata masy ciała, uczucie ciężkości w kończynach,
- objawy somatyczne (bóle głowy, brzucha),
- spowolnienie/zobojętnienie/uległość
- nadmierna senność lub bezsenność, zaburzenia rytmu dobowego,
- poczucie bezradności, płaczliwość i rozdrażnienie,
- wyraźne obniżenie nastroju (przez dłuższy czas) niezależnie od okoliczności i pory dnia,
- myślenie negatywne o sobie, życiu, przyszłości,
- obniżona samoocena, poczucie beznadziei,
- myśli samobójcze,
- myślenie autodestrukcyjne: “jestem do niczego”,
- samookaleczenia (szczególnie dziewczęta).
W tej grupie występuje duża zmienność objawów w zależności od wieku.
PRZYCZYNY DEPRESJI U NASTOLATKÓW:
1. Podatność genetyczna: geny nie są odpowiedzialne za rozwój depresji, ale za predyspozycje do łatwiejszego popadania w nią (większe prawdopodobieństwo depresji u dziecka w rodzinie, w której występowała ona w starszych pokoleniach);
2. Czynniki psychologiczne: nasilający się stres, poczucie zagrożenia, niski poziom umiejętności społecznych i umiejętności radzenia sobie ze stresem, słaba regulacja emocji, poczucie braku kontroli nad własnym życiem, podatność na zranienie;
3. Czynniki środowiskowe: brak rodzicielskiego wsparcia, niedostępność rodziców (fizyczna i/lub psychologiczna), utrata obojga/jednego z rodziców (rozwód rodziców, śmierć itp.), zbyt dużo kontroli, krytyki, restrykcji lub danie nieadekwatnej do wieku wolności – dziecko traci poczucie bezpieczeństwa, poczucie, że jest dla rodziców ważne.
Czynnikiem wyzwalającym rzadko jest tylko jedna przyczyna. Aby minimalizować ryzyko pojawienia się depresji u dziecka:
- zachęcaj je do robienia z przekonaniem małych rzeczy, nie oczekuj rzeczy, osiągnięć wielkich (mały krok, mała zmiana codziennie buduje poczucie wartości, wpływu na własne życie, a w efekcie sukces),
- nie wymuszaj modnych zainteresowań, pozwalaj na indywidualne zainteresowania młodego człowieka. Wzmacniasz w ten sposób jego poczucie odpowiedzialności za wybory,
- słuchaj swojego dziecka aktywnie: nie zadawaj pytań na które są tylko odpowiedzi TAK lub NIE, angażuj się, sygnalizuj, że słuchasz i rozumiesz, utrzymuj kontakt wzrokowy,
- bądź przykładem dla swojego dziecka (przykład dawaj codziennie, wykład rzadziej),
- staraj się być obecny w jego życiu,
- w razie pojawienia się niepokojących objawów zachęć córkę/syna do wizyty u specjalisty.
PAMIĘTAJ! W depresji nie wystarczy wziąć się w garść. Warto podkreślać wartość zdrowia psychicznego i możliwości dbania o nie. Możesz pomóc swojemu dziecku dbać o równowagę emocjonalną, pomagać w radzeniu sobie z obniżonym nastrojem. Poniżej kilka obszarów, o które warto zadbać. Wspomagają radzenie sobie z trudnościami:
1. Relacje z ludźmi: życzliwość i pomaganie innym, dbałość o relacje z innymi ludźmi, wyrażanie wdzięczności i wybaczanie;
2. Postawa: pozytywne myślenie o ludziach i o przyszłości, umiejętne wyciąganie wniosków z przeszłości i porażek;
3. Dbanie o ciało: dostosowane do możliwości ćwiczenia fizyczne, spacery;
4. Duchowość: obcowanie ze sztuką, literaturą, muzyką, naturą. praktyki religijne.
Rodzicu! REAGUJ! DBAJ! DZIAŁAJ!
Danuta Hryniewicz